Ung thư vú là căn bệnh mà các tế bào ác tính hình thành trong các mô của vú. Chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ, ung thư vú có thể bắt nguồn từ các phần khác nhau của vú, dẫn đến nhiều loại bệnh khác nhau.

1. Tại sao nên tự kiểm tra vú?

- Phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường: Phát hiện sớm là yếu tố quan trọng trong việc điều trị ung thư vú hiệu quả. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), việc phát hiện ung thư vú ở giai đoạn đầu có tỷ lệ sống sót sau 5 năm lên đến 99% . Khi tự kiểm tra vú thường xuyên, bạn có thể nhận biết được những thay đổi nhỏ nhất trong cấu trúc hoặc hình dạng vú, chẳng hạn như sự xuất hiện của cục u, nếp gấp da bất thường, hoặc sự thay đổi màu sắc. Những dấu hiệu này có thể là cảnh báo sớm về nguy cơ ung thư, giúp bạn nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.

- Tăng cường ý thức về sức khỏe: Thói quen tự kiểm tra vú giúp bạn trở nên nhạy bén hơn với những thay đổi của cơ thể mình. Theo nghiên cứu từ Mayo Clinic, nhiều phụ nữ cảm thấy an tâm hơn khi họ có khả năng tự nhận biết và theo dõi tình trạng sức khỏe của mình . Việc này không chỉ giúp phát hiện ung thư mà còn giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe toàn diện.

- Giảm lo lắng: Lo lắng về nguy cơ mắc ung thư vú là một trong những điều khiến nhiều phụ nữ căng thẳng. Tuy nhiên, theo Breast Cancer Now, một tổ chức phi lợi nhuận tại Anh, việc tự kiểm tra vú thường xuyên có thể giúp giảm bớt căng thẳng này . Bằng cách theo dõi đều đặn, bạn có thể cảm thấy yên tâm hơn về tình trạng sức khỏe của mình và nếu phát hiện bất kỳ điều gì bất thường, bạn có thể chủ động đi khám để được kiểm tra kịp thời.

Phát hiện sớm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú và tăng cơ hội điều trị thành công

2. Khi nào nên tự kiểm tra vú?

- Thời điểm tốt nhất: Thời điểm lý tưởng để tự kiểm tra vú là sau kỳ kinh nguyệt từ 5 đến 7 ngày, khi hormone đã ổn định và vú không còn sưng hay mềm như trong thời kỳ kinh nguyệt. Theo National Breast Cancer Foundation, đây là thời điểm tốt nhất để kiểm tra vì bất kỳ sự thay đổi nào cũng dễ dàng được phát hiện. Đối với phụ nữ đã mãn kinh, nên chọn một ngày cố định trong tháng để thực hiện kiểm tra. Điều này giúp đảm bảo rằng việc kiểm tra diễn ra đều đặn và không bị quên lãng.

- Tần suất: Các chuyên gia y tế, bao gồm cả những người từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, khuyến cáo phụ nữ nên tự kiểm tra vú ít nhất một lần mỗi tháng. Tần suất này đủ để bạn nhận biết được các thay đổi xảy ra trong cơ thể và giúp phát hiện các triệu chứng sớm hơn. Thói quen kiểm tra hàng tháng không chỉ giúp phát hiện sớm mà còn giúp bạn cảm thấy tự tin hơn về tình trạng sức khỏe của mình.

3. Các bước tự kiểm tra vú

- Quan sát trước gương

• Đứng thẳng trước gương với vai thẳng và hai tay đặt bên hông. Quan sát kỹ lưỡng hình dáng, kích thước, và màu sắc của vú. Theo Mayo Clinic, bạn nên chú ý tìm kiếm bất kỳ sự thay đổi nào như vú bị lệch, có nếp nhăn, hoặc vùng da có màu sắc bất thường.
• Sau đó, giơ tay lên cao để quan sát vú từ các góc độ khác nhau. Điều này giúp bạn kiểm tra xem có sự thay đổi nào về kích thước hoặc hình dạng, hoặc có bất kỳ dấu hiệu lõm vào hoặc nếp gấp nào không.

- Sờ nắn vú khi nằm

• Nằm ngửa với một chiếc gối dưới vai phải và tay phải đặt sau đầu. Dùng tay trái để kiểm tra vú phải, sử dụng các đầu ngón tay để sờ nắn từ ngoài vào trong theo chuyển động tròn nhỏ, từ xương quai xanh xuống dưới bầu vú.
• Bạn nên sử dụng cả ba lực ấn nhẹ, vừa, và mạnh để kiểm tra các lớp mô ở các độ sâu khác nhau trong vú. Sau đó, lặp lại quy trình này với vú bên trái. Các chuyên gia từ Johns Hopkins Medicine khuyến cáo cách tiếp cận này để đảm bảo bạn không bỏ sót bất kỳ vùng nào .

- Sờ nắn vú khi đứng hoặc ngồi

• Một số phụ nữ thấy dễ dàng hơn khi tự kiểm tra vú trong lúc tắm, vì nước và xà phòng giúp tay di chuyển dễ dàng hơn trên bề mặt da. Khi bạn đứng hoặc ngồi, nâng cao cánh tay lên và dùng ngón tay sờ nắn vú theo các chuyển động tròn nhỏ như cách đã thực hiện khi nằm. Điều này giúp đảm bảo rằng mọi thay đổi đều được phát hiện dù bạn đang ở tư thế nào.

- Những dấu hiệu cần lưu ý

• Cục u hoặc khối u trong vú hoặc vùng nách: Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của ung thư vú.
• Thay đổi kích thước, hình dạng hoặc cảm giác của vú: Những thay đổi này có thể cho thấy sự phát triển của một khối u.
• Đau hoặc khó chịu kéo dài không rõ nguyên nhân: Theo Breast Cancer Now, bất kỳ cơn đau kéo dài nào ở vú cũng cần được kiểm tra bởi bác sĩ .
• Núm vú chảy dịch hoặc tụt vào trong: Đây là dấu hiệu cảnh báo mà bạn cần chú ý và kiểm tra ngay lập tức.

 Tự kiểm tra vú thường xuyên và khám sức khỏe định kỳ là những cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe vòng 1

4. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình tự kiểm tra, hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Theo khuyến cáo từ American Cancer Society, không phải tất cả các cục u hay thay đổi đều là ung thư, nhưng việc kiểm tra sớm sẽ giúp loại trừ những nguy cơ tiềm ẩn và tăng khả năng điều trị thành công nếu có phát hiện ung thư. Dưới đây là những trường hợp cụ thể mà bạn nên đi khám ngay lập tức:

• Xuất hiện cục u hoặc khối u cứng trong vú hoặc vùng nách: Cục u trong vú có thể là dấu hiệu của nhiều tình trạng khác nhau, bao gồm cả ung thư và các u lành tính. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), không phải tất cả các cục u đều là ung thư, nhưng điều quan trọng là phải được bác sĩ kiểm tra để xác định chính xác nguyên nhân. Đặc biệt, nếu cục u này cứng, không di động, hoặc có kích thước lớn hơn theo thời gian, đó là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng hơn và cần được chẩn đoán ngay.
• Thay đổi kích thước, hình dạng hoặc đối xứng của vú: Nếu bạn nhận thấy một bên vú thay đổi kích thước hoặc hình dạng rõ rệt so với bên còn lại, hoặc có sự không đối xứng mới xuất hiện, đó có thể là dấu hiệu của sự phát triển khối u bên trong vú. Bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm như siêu âm hoặc chụp nhũ ảnh (mammogram) để kiểm tra chi tiết và xác định xem liệu có sự phát triển bất thường nào trong mô vú.
• Đau hoặc khó chịu kéo dài không rõ nguyên nhân: Đau vú thường liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt hoặc các thay đổi hormone, nhưng nếu cơn đau kéo dài mà không có nguyên nhân rõ ràng, hoặc nếu cơn đau tập trung tại một khu vực nhất định và không biến mất, bạn nên gặp bác sĩ để kiểm tra. Theo nghiên cứu của Mayo Clinic, trong một số trường hợp, cơn đau này có thể là dấu hiệu sớm của ung thư vú, đặc biệt khi đi kèm với các triệu chứng khác.
• Núm vú tụt vào trong hoặc chảy dịch bất thường: Sự thay đổi ở núm vú, chẳng hạn như bị tụt vào trong hoặc tiết dịch bất thường (đặc biệt là dịch máu hoặc dịch trong), là một trong những dấu hiệu mà bạn không nên bỏ qua. Đây có thể là biểu hiện của ung thư ống tuyến vú (ductal carcinoma), loại ung thư phát triển trong ống dẫn sữa và có thể lan ra các mô lân cận. Theo National Breast Cancer Foundation, việc chẩn đoán sớm thông qua sinh thiết và các xét nghiệm hình ảnh học là cần thiết để xác định tính chất của sự thay đổi này.
• Da vú thay đổi, như bị đỏ, sưng, nóng hoặc có bề mặt giống như vỏ cam: Những thay đổi về da trên vú, đặc biệt là khi vùng da trở nên đỏ, sưng, nóng, hoặc có bề mặt gồ ghề giống như vỏ cam (peau d'orange), có thể là dấu hiệu của một loại ung thư vú hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, gọi là ung thư vú viêm (inflammatory breast cancer). Loại ung thư này thường tiến triển nhanh và yêu cầu phải được điều trị ngay lập tức.
• Có hạch ở vùng nách hoặc quanh xương đòn: Hạch bạch huyết sưng to ở vùng nách hoặc quanh xương đòn có thể là dấu hiệu ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết gần đó. Đây là một dấu hiệu nghiêm trọng, cho thấy ung thư có thể đã tiến triển sang giai đoạn cao hơn. Việc phát hiện và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để ngăn chặn sự lan rộng của bệnh.

Theo thống kê, nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ chữa khỏi ung thư vú có thể lên đến >9099%. Trung tâm phục hồi hệ bạch huyết Mani Healing Care mong rằng bài viết này có thể giúp bạn đọc biết được cách tự kiểm tra vú tại nhà để phát hiện những dấu hiệu bất thường ngay từ giai đoạn đầu.